Archive for the ‘اصلاح طلبان’ tag
هاشمی، از راست به چپ
تعاریف:
از کلماتی مانند “چپ” و “راست” در ادبیات ، معانی مختلفی مد نظر است. یک نگاه، نگاه اقتصادی است. در این نگاه راستی ها معتقد به بازار آزاد با کنترل های حداقلی (و به صورت ایده آل بدون کنترل) هستند. راستی ها بیشتر هدف خود را گسترش رفاه می دانند و در آن از اینکه طبقات مختلف شکل بگیرند هراسی ندارند. ترویج خصوصی‌سازی در حوزه اقتصاد مهم‌ترین ویژگی راست به‌حساب می‌آید. در مقابل چپ گرایان خواستگاه های عدالت گرایانه دارند و معتقدند همه اقشار جامعه باید از یکسری امکانات مانند آموزش و بهداشت برخوردار باشند و وظیفه حکومت این است که این امکانات را برای همه به ارمغان آورد. ترویج دولتی سازی مهم ترین ویژگی چپ به حساب می آید. نگاه های راست گرا از سیستم های اقتصادی لیبرالیستی پیروی میکنند و نگاه های چپ گرا از سیستم های سوسیالیستی. بدین ترتیب چپ و راست “اقتصادی” تعریف می گردد.
اما به نوعی دیگر هم می توان به این کلمات نگاه کرد و آن چپ و راست به معنای سیاسی آن است. راست یا راست‌گرا در ادبیات سیاسی، به مواضعی اطلاق می‌شود که خواهان حفظ نظم و سلسله مراتب اجتماعی سنتی هستند.. در مقابل گرایش‌های روشنفکری مذهبی که تمایل به تغییر ساختارهای موجود، از جمله دستگاه روحانیت، تقلید، برتری روحانیت و طبقه وابسته در حقوق اجنماعی و .. و انطباق حوزه دین با ارزش‌های نوین (مانند مردم سالاری و حقوق بشر) را دنبال کرده است، به نگاه چپگرا شناخته می شوند. چپ یا چپگرا در ادبیات سیاسی، به مواضعی اطلاق می‌شود که خواهان تغییرات تدریجی یا رادیکال در ساختار قدرت هستند. ریشهٔ این اصطلاح به انقلاب فرانسه بازمی‌گردد؛ کسانی که در سمت چپ پارلمان می‌نشستند، مخالف سلسله مراتب سنتی قدرت بودند و از اصلاحات رادیکال پشتیبانی می‌کردند. بدین ترتیب چپ و راست “سیاسی” تعریف می گردد.
آنچه مد نظر از ذکر تعاریف فوق بود، تفکیک « چپ یا راستی اقتصادی» از «چپ یا راست سیاسی» بود. بدین معنا که کسی ممکن است از نظر اقتصادی نگاه راستگرایانه داشته باشد اما او را جزء جناح چپ به حساب آورند چرا که به لحاظ سیاسی نگاه منتقدانه به ساختار قدرت داشته باشد. البته این امر در صحنه بین الملل کمتر رخ می دهد و معمولا راست ها هم از نظر اقتصادی راستند و هم از نظر سیاسی، اما الزامی ندارد؛ خصوصا در ایران که به نظر امر شایعی به نظر می رسد!
آنچه گذشت:
در ایران پس از انقلاب نیز این نگاه ها وجود داشت. در ابتدای امر اختلاف نظر ها عمدتا از جنس اقتصادی بود. اوج این چالش ها در دوران نخست وزیر میرحسین موسوی رخ داد. موسوی دیدگاه های چپ گرایانه اقتصادی داشت و همین نگاه های محل اختلاف شده بود. جامعه روحانیت مبارز که از سال ۵۶ شروع به کار کرده بود و پس از پیروزی انقلاب با برخی تغییرات به کار خود ادامه میداد، در نتیجه این اختلاف نظر ها مجبور به انشعاب شد. این انشعاب که با تأیید حضرت امام انجام شد، منجر به تأسیس مجمع روحانیون مبارز در سال ۶۶ شد. در واقع پس از آن بود که چپ و راست در ایران به طور رسمی از یکدیگر متمایز شدند. پس از آن جامعه روحانیت مبارز نماد جناح راست و مجمع روحانیون مبارز، نماد جناج چپ بود.
مرحوم هاشمی رفسنجانی گرچه در ابتدای انقلاب مواضعی عداتخواهانه داشت که به نگاه چپ نزدیک بود بود، اما در دوران موسوی کم کم به منتقد نگاه چپ گرایانه موسوی پرداخت و به راست ها نزدیک شد. پس از رحلت حضرت امام خمینی و حذف پست نخست وزیری، هاشمی رفسنجانی نامزد انتخابات ریاست جمهوری شد و با حمایت کامل جناح راست و جامعه روحانیت مبارز که خود از اعضای اصلی آن بود، توانست به راحتی به این پست دست یابد.